4 mei 2024, het moment dat we elkaar zo nodig hebben

Nog nooit lijkt 4 mei zo te leven als dit jaar. Nog nooit werden zoveel gedachten en herinneringen gedeeld. De herdenking gisteren Joden, Palestijnen, ouderen en jongeren in Amsterdam, zo waardevol. Waarbij ik hoop dat het een herhaling krijgt naar andere steden, maar ook de betrokkenheid van andere (nieuwe) Nederlanders. Nederlanders die elke dag in zorg en angst leven met hun familie in Syrie, in Soedan, in Eritrea, in Oekraine, in waar dan ook.  

Niet voor iedereen stopte de oorlog op 4 mei 1945. Ook niet op 5 mei. Voor mijn opa en oma duurde deze nog weken langer. Pas eind mei, weken nadat Hoogezand Sappemeer door de Canadezen was bevrijd, werd mijn opa vrijgelaten uit een werkkamp in Duitsland. Het duurde vervolgens nog weer even voordat hij bij zijn vrouw en dochter in juni 1945 in Sappemeer aan komt.

Alleen met de dood van mijn opa op 4 mei 2000 is het wel een symbolische dag geworden. De dag dat veel bij elkaar komt. De familie dat tot aan vandaag te maken heeft met de naweeën van de oorlog. Omgang met emoties, met gevoelens, het wegdrukken dat voor allerlei psychische druk heeft gezorgd. Voor mij dan ook een link naar de dood van mijn zusje (35 jaar geworden). Ook haar was het nooit gelukt om haarzelf een positief zelfbeeld te geven. ‘Ze moest sterk zijn.’ Je praat niet over jezelf, hoe je je voelt, etc

Opgegroeid met het belang van 4 mei, hoef ik ook niet na te denken of ik stil ben om 20.00 uur.
De impact van een oorlog is mij bekend. Het verlies, de schade. Alleen als eind vorige eeuw ik op 4 mei met een groep jongeren op vakantie ben, waarvan de helft bestaat uit alleenstaande minderjarige asielzoekers begint er ook iets te wringen. Hoe moet ik hen als nieuwe Nederlander uitleggen dat zij stil moeten zijn voor mensen in het verleden, terwijl zij zelf op dat moment de pijn kennen van verlies en angst.

Dan in 2012 terwijl mijn band met Libië is ontstaan en vele verhalen heb vernomen over de revolutie. De angst en onzekerheden. Het unheimlich gevoel dat al enige jaren aanwezig was ging verder groeien. Zelf ondertussen ook een bekende moeten missen aan een kogel en dan later ook anderen als er in de jaren af en toe er een conflict is. De angst en onzekerheid dagelijks ervaar van dierbare. De pijn ervaar, maar ook meer leer over de conflicten in de wereld. Het voelt niet goed

Voor mij was de gedachte van de herdenking, maar ook de viering dat het als doel had om het bewustzijn scherp te houden. Te zorgen dat we ervan leren en alles er aan doen om te zorgen dat er vrede zou zijn. Hoe komt het dan dat ik meer en meer leer dat dat waar men democratie wil opbouwen, deze door Westerse landen, door de macht eerder belemmerd wordt, dan ondersteunt? Hoe komt het dat resoluties niet nageleefd worden en wapendeals gewoon doorgaan, ook als men weet dat vele burgers daarbij omgebracht worden. Dat pensioenfondsen en zo ook ik, geld geef aan misdaden. Aan het in stand houden van het onrecht en de ongelijkheid in de wereld.

Misrata, Tripolistreet in 2012. Gemaakt tijdens mijn eerste kennismaking

Terwijl er nu in 2024 diverse oorlogen en conflicten gaande zijn. Diverse genegeerd worden volgen we nu ook één oorlog op de voet met vele beelden. Hoewel beelden van Golan Heights, zuid Libanon minimaal of er niet is. Betreffende de West Bank en Gaza lukt het aardig een beeld te krijgen. Het beeld waarbij duidelijk is dat het recht faalt en de macht (tot nu toe) wint. De macht waar ook Nederland een deel van is en ook een actief deel dat zorgt voor het negeren van burgers. Inclusief een Nederlandse burger dat nog steeds in Gaza vast zit. Laat 2024 een keer punt worden. Niet om de Tweede Wereldoorlog of de 2 minuten te vergeten, maar te zorgen dat we eindelijk echt gaan leren. Erkennen dat de wereld klein is en elke burger er toe doet. Waar die ook is, ongeacht waar en wanneer het geboren is.

De oorlog in Israël/Palestina kent een kortere lijn dan Oekraïne met Nederland. Niet alleen vanuit de geschiedenis, maar ook de korte lijnen van Nederland met Israël. Zowel samenwerkingen als de duizenden Nederlanders die geëmigreerd zijn naar Israël. Iets wat ook duidelijk werd aan het begin van de oorlog en een Israëlische gegijzelde vrij snel een Nederlands identiteit kreeg.

Een herdenking (morgen de viering) gaat niet alleen een koppeling naar slachtoffers. Het is juist bedoelt om te reflecteren. Niet alleen om te voorkomen slachtoffer te worden, maar ook daderschap hoort daarbij. Tijdens de Tweede Wereldoorlog waar Nederland relatief snel de wapens neer heeft gelegd en samen met Duitsland voor vele misdaden heeft gezorgd. Het verzet, zonder externen was het anders verlopen. Daderschap dat ook, als we de internationale wetten volgen aan de orde is.

Naar aanleiding van de Tweede Wereldoorlog is ons geleerd zijn er allerlei internationale wetten, regels en afspraken gemaakt. Allen ook vastgelegd in de Verenigde Naties. Jaren heeft het Westen de wereld voorgehouden dat deze regels leidend zijn, nageleefd dienen te worden om vrede en democratie voor ieder te kunnen verkrijgen. De geloofwaardigheid van deze woorden was voor een groot deel in de wereld al afwezig. De geloofwaardigheid in deze woorden neemt ook in rap tempo af in het Westen.

4 mei 2024 is voor mij niet alleen een herdenking voor het verlies, zorg en angst. Voor mij is het ook het zien dat er hoop is. Hoop waarbij we nog door een hele pijnlijke en moeilijke periode moeten gaan. Waar verlies, angst en zorg groter zal worden. Alleen het besef dat meer mensen de frame zien waaruit machten werken. De opgewerkte ongelijkheid. Het in stand houden van deze ongelijkheid. Het niet kunnen, niet willen delen. Het zien van de vele woorden, de vele berichten over 4 mei …. Wees stil om 20.00 uur, maar sta niet stil in het leven. Hou elkaar vast en durf te vertrouwen. Durf te luisteren naar je hart. Ken je eigen waarde, vertrouw deze, geloof in deze, zorg voor rust zodat de verbinding met de ander mogelijk is en blijft. Het moet verdorrie tenslotte toch mogelijk zijn om een eerlijke, rechtvaardige en gelijkwaardige wereld voor IEDER op te kunnen bouwen.

Foto in de header is de locatie waar mijn oma en tante in spanning, zorg en angst aan het wachten waren op hun man en vader. Een jaar later werd mijn vader geboren

De wereld van frames en onrecht vrijspel krijgt

Terwijl sociale media alweer dagen gevuld wordt met interacties over racisme of islamofobie, wat anderen afdoen als Islam kritiek, waar politici zich terecht fel uitspreken tegen antisemitisme, laat een rechterlijke uitspraak op 12 april 2024  te Den Haag gelijk ook zien dat de polarisatie in de samenleving, ondersteunt door de media volop gaande is.

Rechtszaken waar de mogelijke dader een migratie achtergrond kent krijgt snel redelijk wat nationale aandacht als vermeend delict een discriminerende of racistische aanleiding lijkt te kennen. Als degene slachtoffer is, blijft het angstvallig stil. Zowel tijdens de zitting, als bij de uitspraak deze keer, waren naast de verdachte en slachtoffer weinig anderen aanwezig. Dat terwijl het onderwerp van de aanklacht: De hoofddoek, een hijab tot veel gesprekstof leidt in de Nederlandse samenleving en politiek.

Deze rechtszaak, een geluid niet bij een ander brengen. Een ander hoort het niet, een ander weet het niet. Daar tegenover een ander geluid dat wel gehoord wordt. Het geluid, het verhaal dat leidend wordt en daarmee gelooft wordt en de waarheid wordt. De hijab als onderdrukking, beperking van vrijheid is een verhaal dat wel aanwezig is. Een frame waar veel niet moslims in geloven. Men hoort het tenslotte keer op keer opnieuw. Of dat proces in alle gevallen bewust gebeurd? Nee, als vanuit de geschiedenis een frame is opgebouwd ontstaat ook het mechanisme dat het andere geluid niet gehoord wordt, daar het niet herkend, niet erkend, niet vertrouwt wordt.

Deze rechtszaak waar de rechter heeft aangegeven dat de verdachte bewust een strafbare belediging en mishandeling heeft uitgevoerd (bewijs vanuit getuigen en camerabeelden). Waar bewust een moslima vanwege haar religie is beledigt, heeft geen aandacht in de media gekregen, geen reacties van politici en de samenleving leeft nog steeds met het beeld dat moslims niet worden aangevallen, maar de daders zijn van aanslagen. Dat terwijl vanuit een andere frame er enorm veel aandacht is voor de hijab en moslims. Het zou een onderwerp kunnen (moeten) zijn.

De reactie van Iran op een aanval op hun ambassade door Israël wordt door Westerse politici veroordeelt. Iran was gewaarschuwd niet te reageren op de aanval van Israël. De politici die hierbij negeren dat Israël al maanden (en langer) aanvallen pleegt op andermans grondgebied. Al diverse doden, inclusief hoog geplaatsen op hun lijst hebben staan. Ondanks dat ontvangt Iran een waarschuwing dat zij zich niet mogen verdedigen. Okay, zo wordt het niet genoemd. Alleen krijgt men wel een waarschuwing om Israël niet aan te vallen.

De bezetting van Israël, niet alleen op eigen grondgebied met de concentratiekamp Gaza, de West Bank en oost Jeruzalem kent ook vele frames. Hoeveel mensen zijn zich bewust van de bezetting in Zuid Libanon door Israël of de Golanhoogten in Syrië. Erkende bezetting door de VS, maar kent vele resoluties en veroordelingen van elders. De aanvallen van Israël op deze gebieden gaan dan ook niet over Hezbollah dat aanvalt, maar Israël dat de bezetting verdedigt. Een bezetting waar al vele kolonisten al jaren woonachtig zijn.

Frames kent vele methodes. Uitsluiting is daar één van. De filosoof Foucault heeft daar een mooie orde in opgemaakt. Zoals het verbod, te herkennen in een taboe. Daar kan je of mag je niet over spreken. Een feitelijk verbod spreekt Foucault niet over, dat ging mogelijk voorbij zijn voorstellingsvermogen in de jaren tachtig vorige eeuw. Een verbod zoals de conferenties deze week in Berlijn is gebeurd, kan dat gebeuren in een democratie? Een conferentie dat verboden werd en sprekers een ban kregen om het land te betreden. Met het gebod ook niets online te publiceren.

Ander uitsluitingsmechanisme is de rede en de waanzin en de tegenstelling tussen waar en niet waar. ‘Waarom zou je naar moslims luisteren? Ken je Takiya, ze liegen toch altijd. De Westerling is de verstandige en eerlijke, beschaafde persoon’. Ander deel is dat het handig is om de rede in twijfel te brengen, waardoor elk woord, elk voorstel in het waanzinnige pad gelegd wordt. Het pad dat je kan (moet) negeren. Je hoeft er dan ook niet over te spreken. Zoals bij de ooit grootste petitie. Een petitie dat in 2020 in de Tweede Kamer is ingeleverd om daarna direct in de prullenbak te belanden.

Dan de uitsluiting van wat is waar of niet waar. Als de frame je alleen laat horen en zien naargelang het belang van de boodschapper. Wat als een frame een fragment laat zien van de waarheid vanuit het belang. ‘Israël wordt aangevallen,’ maar er niet bij vertelt dat Israël al maanden zo niet jaren provoceert en ook zelf aanvallen pleegt. Westerse politici die nu een frame neerleggen vanuit ‘de kwetsbare Israël, in een gevaarlijk Midden Oosten. Gelukkig heeft Israël de aanval overleeft en heeft het laten zien hoe sterk het is.’ Daarbij de werkelijkheid negerend dat de reactie van Iran uren van te voren zichtbaar was. Israël alle tijd had de verdediging af te stellen en zo alle drones en rakketten (op een enkele na) kon neerhalen. Iran is niet gek en wist dat, maar doen alsof zij gek zijn, geen verstand, geen kennis past keurig in de frame.

We leven in de wereld van frames. Mede dankzij sociale media, maar ook bredere kennis vanuit het reizen van burgers (en journalisten). Een veranderde samenleving, met meer burgers met een divers achtergrond, maakt dat de oude en bestaande frames in de verdrukking komen. Een verdediging van het oude is gaande, terwijl de ander ook sterker en zelfstandiger is geworden. De vrouw met een hijab wordt niet onderdrukt. Ze gaat naar de rechter. De Palestijnen komen in verzet, halen de muur neer, vechten terug. Iran, Iran laat weten niet gek te zijn. Laat zien niet alles te accepteren, maar wil ook niet een grote oorlog. De wereld van frames, van narratieven. Nu horen en zien we het, we leren. Een wereld buiten de frame.