De wereld van frames en onrecht vrijspel krijgt

Terwijl sociale media alweer dagen gevuld wordt met interacties over racisme of islamofobie, wat anderen afdoen als Islam kritiek, waar politici zich terecht fel uitspreken tegen antisemitisme, laat een rechterlijke uitspraak op 12 april 2024  te Den Haag gelijk ook zien dat de polarisatie in de samenleving, ondersteunt door de media volop gaande is.

Rechtszaken waar de mogelijke dader een migratie achtergrond kent krijgt snel redelijk wat nationale aandacht als vermeend delict een discriminerende of racistische aanleiding lijkt te kennen. Als degene slachtoffer is, blijft het angstvallig stil. Zowel tijdens de zitting, als bij de uitspraak deze keer, waren naast de verdachte en slachtoffer weinig anderen aanwezig. Dat terwijl het onderwerp van de aanklacht: De hoofddoek, een hijab tot veel gesprekstof leidt in de Nederlandse samenleving en politiek.

Deze rechtszaak, een geluid niet bij een ander brengen. Een ander hoort het niet, een ander weet het niet. Daar tegenover een ander geluid dat wel gehoord wordt. Het geluid, het verhaal dat leidend wordt en daarmee gelooft wordt en de waarheid wordt. De hijab als onderdrukking, beperking van vrijheid is een verhaal dat wel aanwezig is. Een frame waar veel niet moslims in geloven. Men hoort het tenslotte keer op keer opnieuw. Of dat proces in alle gevallen bewust gebeurd? Nee, als vanuit de geschiedenis een frame is opgebouwd ontstaat ook het mechanisme dat het andere geluid niet gehoord wordt, daar het niet herkend, niet erkend, niet vertrouwt wordt.

Deze rechtszaak waar de rechter heeft aangegeven dat de verdachte bewust een strafbare belediging en mishandeling heeft uitgevoerd (bewijs vanuit getuigen en camerabeelden). Waar bewust een moslima vanwege haar religie is beledigt, heeft geen aandacht in de media gekregen, geen reacties van politici en de samenleving leeft nog steeds met het beeld dat moslims niet worden aangevallen, maar de daders zijn van aanslagen. Dat terwijl vanuit een andere frame er enorm veel aandacht is voor de hijab en moslims. Het zou een onderwerp kunnen (moeten) zijn.

De reactie van Iran op een aanval op hun ambassade door Israël wordt door Westerse politici veroordeelt. Iran was gewaarschuwd niet te reageren op de aanval van Israël. De politici die hierbij negeren dat Israël al maanden (en langer) aanvallen pleegt op andermans grondgebied. Al diverse doden, inclusief hoog geplaatsen op hun lijst hebben staan. Ondanks dat ontvangt Iran een waarschuwing dat zij zich niet mogen verdedigen. Okay, zo wordt het niet genoemd. Alleen krijgt men wel een waarschuwing om Israël niet aan te vallen.

De bezetting van Israël, niet alleen op eigen grondgebied met de concentratiekamp Gaza, de West Bank en oost Jeruzalem kent ook vele frames. Hoeveel mensen zijn zich bewust van de bezetting in Zuid Libanon door Israël of de Golanhoogten in Syrië. Erkende bezetting door de VS, maar kent vele resoluties en veroordelingen van elders. De aanvallen van Israël op deze gebieden gaan dan ook niet over Hezbollah dat aanvalt, maar Israël dat de bezetting verdedigt. Een bezetting waar al vele kolonisten al jaren woonachtig zijn.

Frames kent vele methodes. Uitsluiting is daar één van. De filosoof Foucault heeft daar een mooie orde in opgemaakt. Zoals het verbod, te herkennen in een taboe. Daar kan je of mag je niet over spreken. Een feitelijk verbod spreekt Foucault niet over, dat ging mogelijk voorbij zijn voorstellingsvermogen in de jaren tachtig vorige eeuw. Een verbod zoals de conferenties deze week in Berlijn is gebeurd, kan dat gebeuren in een democratie? Een conferentie dat verboden werd en sprekers een ban kregen om het land te betreden. Met het gebod ook niets online te publiceren.

Ander uitsluitingsmechanisme is de rede en de waanzin en de tegenstelling tussen waar en niet waar. ‘Waarom zou je naar moslims luisteren? Ken je Takiya, ze liegen toch altijd. De Westerling is de verstandige en eerlijke, beschaafde persoon’. Ander deel is dat het handig is om de rede in twijfel te brengen, waardoor elk woord, elk voorstel in het waanzinnige pad gelegd wordt. Het pad dat je kan (moet) negeren. Je hoeft er dan ook niet over te spreken. Zoals bij de ooit grootste petitie. Een petitie dat in 2020 in de Tweede Kamer is ingeleverd om daarna direct in de prullenbak te belanden.

Dan de uitsluiting van wat is waar of niet waar. Als de frame je alleen laat horen en zien naargelang het belang van de boodschapper. Wat als een frame een fragment laat zien van de waarheid vanuit het belang. ‘Israël wordt aangevallen,’ maar er niet bij vertelt dat Israël al maanden zo niet jaren provoceert en ook zelf aanvallen pleegt. Westerse politici die nu een frame neerleggen vanuit ‘de kwetsbare Israël, in een gevaarlijk Midden Oosten. Gelukkig heeft Israël de aanval overleeft en heeft het laten zien hoe sterk het is.’ Daarbij de werkelijkheid negerend dat de reactie van Iran uren van te voren zichtbaar was. Israël alle tijd had de verdediging af te stellen en zo alle drones en rakketten (op een enkele na) kon neerhalen. Iran is niet gek en wist dat, maar doen alsof zij gek zijn, geen verstand, geen kennis past keurig in de frame.

We leven in de wereld van frames. Mede dankzij sociale media, maar ook bredere kennis vanuit het reizen van burgers (en journalisten). Een veranderde samenleving, met meer burgers met een divers achtergrond, maakt dat de oude en bestaande frames in de verdrukking komen. Een verdediging van het oude is gaande, terwijl de ander ook sterker en zelfstandiger is geworden. De vrouw met een hijab wordt niet onderdrukt. Ze gaat naar de rechter. De Palestijnen komen in verzet, halen de muur neer, vechten terug. Iran, Iran laat weten niet gek te zijn. Laat zien niet alles te accepteren, maar wil ook niet een grote oorlog. De wereld van frames, van narratieven. Nu horen en zien we het, we leren. Een wereld buiten de frame.

De pijn bij vele, als Putin gedaagd wordt door het ICC

Met pijn, maar ook met boosheid hebben vele (oorlog/conflict)slachtoffers in de wereld op 17 maart 2023 naar de statement van Kariem Khan, de aanklager van het Internationaal Strafhof (ICC) geluisterd. De bekendmaking dat het ICC een arrestbevel naar onder andere Vladimir Putin heeft uitgebracht wegens het uitvoeren van enkele oorlogsmisdaden in Oekraïne.

Tijdens interviews bij CNN, bij France24 kwamen uitspraken van Khan naar voren dat niemand boven de wet staat. Dat het bevel in overeenstemming is met het vergaarde bewijs naar ‘vermeende’ misdaden. Misdaden waar iemand inderdaad voor naar het Gerecht gebracht dient te worden. Alleen de pijn, de boosheid gaat niet over het feit dat Putin gedaagd is, maar waarom hun leed genegeerd wordt. Leed waarvan al jaren meer dan voldoende bewijs is, ieder weet wie verantwoordelijk is voor de gepleegde (oorlogs)misdaden, maar betreffende personen niet gedaagd worden.

Ieder kent de breed uitgemeten misdaden gepleegd in Syrië, waarvan stapels bewijs is wie verantwoordelijk is voor het gebruik van de chemische wapens, de spijkerbommen en meer. Ook de (illegale) oorlog in Irak (en Afghanistan) is geregeld een gespreksonderwerp aan vele tafels. Vanuit eigen kennis houd ik mij even bij Libië.

Hoewel Libië het Statuut van Rome nooit heeft ondertekent is het ICC vanaf 2011 al actief bezig met onderzoek naar (oorlogs)misdaden in het land. Vanaf 2011 zijn ondertussen 5 personen gedaagd, waarvan de aanklaagt van Saif Islam Gadaffi nog de enige is dat open staat. Althans bij het ICC, want in de VS loopt er een rechtszaak naar Khalifa Hafter. Libische slachtoffers die geen gehoor kregen bij het ICC, ondanks vele bewijzen zijn in de VS naar de rechtbank gestapt daar Hafter naast de Libische staatsburgerschap, ook een Amerikaans burger is. Waarbij het om een civiele rechtszaak gaat. Vorig jaar juli heeft de rechter aangegeven dat er genoeg bewijs is voor de oorlogsmisdaden, zodat men zich nu kan voorbereiden op de civiele rechtbank.

In de afgelopen jaren zijn er vele statements uitgebracht door de VN, door individuele Staten of samen. Elke keer veroordelingen, waarschuwingen. Daarnaast brengen geregeld VN experts rapporten uit aan de Veiligheidsraad over het verloop, gebeurtenissen, met inbegrip van misdaden en verantwoordelijken, maar ook het ICC brengt geregeld verslag uit. Zoals vorig jaar Khan tijdens een bezoek aan Libië een verslag uitbracht aan de Veiligheidsraad tijdens zijn bezoek aan Libië.

Al jaren zijn er enkele teams bij het ICC bezig naar ‘vermeende’ misdaden en betreffende verantwoordelijken. Een team dat zich richt op west Libië en een ander dat zich meer richt op het oosten. Waarbij beide de rest van het land niet vergeten, inclusief aandacht voor de misdaden gerelateerd aan ‘illegale migratie’. Het ICC kent dan ondertussen ook 23 rapportages en worden nog steeds nieuwe zaken toegevoegd.

Onderzoeken uitgevoerd door de teams bij het ICC, maar ook de VN experts of journalisten hebben tot nu over de jaren vele bewijslasten gevonden, maar kent weinig of geen vervolg. Tenzij het gaat om kleinere verantwoordelijken.

Verantwoordelijken voor de dood van de op zijn minst 53 vluchtelingen en migranten vanuit een luchtaanval in juli 2019 in Tajoura, de honderden vermisten, de massagraven, de 26 studenten vanuit een luchtaanval januari 2020, de dode hulpverleners. Hulpverleners die gevolgd werden door een drone ten tijde hun werk, om vervolgens bij het veldziekenhuis te maken krijgen met een bomaanslag. Zoveel misdaden, zoveel bewijslast, maar niemand dat gedaagd wordt. Tot op vandaag vallen er nog doden vanuit de achtergebleven landmijnen en boobytraps en leeft men dagelijks men angst en onzekerheid, want de verantwoordelijke worden niet gedaagd. Sterker nog, het zijn gesprekpartners van de internationale machthebbers.

Op 17 maart werd het opeens (opnieuw) zichtbaar, maar zeker voelbaar voor veel slachtoffers hoe het Recht, onrechtvaardig kan zijn. Hun leed, hun pijn, hun gemis lijkt te worden genegeerd. Het lijkt er niet toe te doen. Hoe dan ook het politiek spel nu nog zichtbaarder is geworden en zich ook binnen het ICC bevind. Het politiek spel waar het recht van de sterken geldt en de rest, de rest lijkt te worden vergeten.